Istorijat

Bar je drevni grad. Nije istorijski utvrđeno kada je nastao, a da je života na ovome mjestu bilo još u praistoriji, potvrđuju arheološki nalazi značajnog obima. 

Porijeklo njegovog imena različito se tumači. Grčki naziv mu je Antibareos, rimski Antibarum, slovensko ime – Bar.

Prva naseobina drevnih stanovnika bila je u Barskom polju, raštrkana od podnožja brda Volujica do Željeznice. Ostaci iz ilirskog perioda, zatim grčkog i rimskog prodiranja, i doba vizantijske dominacije, nalaze se svuda po barskoj opštini, što dokazuje da je bila izuzetno značajna svim kulturama i narodima koji su gravitirali ovom području. Grad se, vjerovatno u VII-VIII vijek n.e, seli u svojevrsno planinsko sedlo ispod Buala, gdje se vremenom stvara monumentalna tvrđava.

U IX vijeku Bar je bio u rukama dukljanskih vladara, a prijestonica kneza Vladimira bila je u Krajini, u Ostrosu. U administrativnom i vojnom pogledu, nakon toga pripadao je Vizantiji, a do potpunog oslobođenja Duklje od Vizantije došlo je tek u drugoj četvrtini XI vijeka, pri čemu je presudan momenat bila bitka kod Bara, 1042, u kojoj je vizantska vojska bila strahovito potučena od strane kneza Vojislava. Sin kneza Vojislava, Mihailo je 1077. godine ovdje je krunisan za kralja, dobivši kraljevske oznake od pape. Nešto kasnije, na molbu Mihailovog sina, Bodina, 1089. Papa ustoličava Barsku arhiepiskopiju.

U periodu od 1166. do 1183. godine Bar ponovo biva u rukama Vizantije nakon čega je uslijedio prodor Stefana Nemanje. Pod vlašću Nemanjića bio je do 1360. godine, a od 1360. Bar prihvata vlast Balšića, a kraljica Jelena i Balša III tu smiještaju prijestonicu.

Od 1405. do 1412. Barom vladaju Mlečani I to je ujedno period u kojem je grad doživio najveći procvat. U cilju da zadovolje i pridobiju Barane, Mlečani im daju privilegije, po kojima Bar postaje svojevrsni grad-država. Barani su imali svoj Statut komune, sami branili grad, imali sudsku vlast, kovali svoj novac, i u slučaju rata nijesu bili obavezni ići u vojsku.

Nakon Mlečana, Barom opet vladaju Balšići, a osim njih i Stefan Lazarević i Đurađ Branković u prvoj polovini XV vijeka drže Bar u svojim rukama. Od 1443. godine uslijedila je gotovo stoljetna dominacija Venecije, sve do 1571. godine, kada su grad zauzeli Turci i njime vladali sve do 1878. godine.

Kada su Crnogorci ponovo osvojili tvrđavu, u njoj se zbog ratnih razaranja nije mogao organizovati život. Stanovništvo se prvo preselilo u Podgrađe, da bi se urbano jezgo početkom XX vijeka oformilo ispod Volujice. Naselje je nazvano Pristan (Novi Bar).

Pristan je bio prva crnogorska luka, zatim početna stanica prve balkanske pruge Bar – Vir, dok je iznad grada podignuta prva radio-telegrafska stanica u ovom dijelu Evrope. Na Pristanu je radila električna centrala, druga u Crnoj Gori, oformljen je prvi sportski klub, otvoren hotel i mini-aerodrom… Nakon kratkotrajne vladavine Austro-Ugarske, Bar je 1918. postao dio Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Pristan je srušen 1976. godine, sa ciljem da se na njegovom mjestu proširi Luka. Stanovništvo je uglavnom preseljeno na Topolicu, na kojoj je do urbanizacije postojao samo kompleks Dvorca kralja Nikole.

Nakon katastrofalnog zemljotresa 1979. godine, naročito uslovljen radom Luke Bar, gradu se desio demografski bum. U periodu do 1990. godine, Bar je bio jedna od krucijalnih luka SFR Jugoslavije, u koju se ulagalo i koja je postala političkim, industrijskim, turističkim, kulturnim, sportskim centrom regiona. Ovome je naročito doprinijelo otvaranje saobraćajnica Bar-Titograd 1959. i Bar-Beograd 1976. godine.

U posljednjim decenijama, Bar se ubrzano širi iz užeg jezgra ka okolini tako da na teritoriji barske opštine sada postoji nekoliko naselja koja, po svojoj veličini, prevazilaze onu  koju je drevni Bar imao na početku.